Słońce jest nam potrzebne do życia. Ma jednak także ciemne strony – to główny czynnik przyspieszający starzenie się skóry. Coraz więcej osób w sposób świadomy korzysta ze słońca stosując zasady bezpiecznego opalania. Wybieramy produkty ochronne odpowiednie dla naszego fototypu. Opalamy się w krótkich sesjach, zaczynamy ostrożnie i powoli. Unikamy przebywania na słońcu między godziną 10.00 a 16.00, kiedy promienie UV padają bardziej prostopadle do atmosfery. Jest tylko jeden problem: wszystko to robimy jedynie w lecie. A co z zimą?
Jasne strony słońca
Słońce jest niezbędne do życia i ma wiele zalet:
- Poprawia nam nastrój. Promienie słoneczne aktywują uwalnianie serotoniny, tak zwanego hormonu szczęścia. Niski poziom serotoniny jest związany z większym ryzykiem depresji, bezsenności i nadciśnienia.
- Stymuluje produkcję melaniny. Barwnik zawarty w skórze to nasza naturalna ochrona przed słońcem – dlatego właśnie powstaje opalenizna!
- Zwiększa syntezę witaminy D. Ta witamina (a właściwie hormon) stymuluje mineralizację kości (w tym zębów) oraz wzmacnia nasz system odpornościowy. Według Światowej Organizacji Zdrowia, aby uniknąć niedoborów witaminy D, powinniśmy korzystać co najmniej 30 minut ze słońca dziennie, trzy razy w tygodniu. Warto jednak wiedzieć, że stosowanie kremów z filtrami nie hamuje syntezy witaminy D, nie ma bowiem czegoś takiego jak bloker słońca (nawet kremy z najwyższą fotoprotekcją przepuszczają trochę promieniowania UV do skóry), poza tym wystarczy ekspozycja niewielkich obszarów ciała (np. grzbietów dłoni), aby doszło do syntezy witaminy D.
Jak promienie UV działają na skórę?
Około 10% energii słonecznej docierającej do Ziemi składa się z promieni ultrafioletowych. Promienie te są niewidoczne dla człowieka i dzieli się ze względu na długość fali elektromagnetycznej – im krótsza długość fali, tym większa energia promieniowania, wyrażana również przez jego intensywność. Są to:
Promienie UVA (320-400 nm) – to one są w głównej mierze odpowiedzialne za proces fotostarzenia się skóry. Ze względu na dłuższe fale są w stanie wniknąć w skórę właściwą, uszkadzające fibroblasty, a więc komórki produkujące kolagen i elastynę. Przyczyniają się do pojawiania się zmarszczek i utraty jędrności skóry. Uważa się, że to właśnie promienie UVA są w 80% odpowiedzialne za przyspieszone starzenie się skóry (a tylko 20% to nasze geny).
Promienie UVB (280-320 nm) – ze względu na krótszą długość fali nie przenikają przez naskórek, ale właśnie w nim koncentrują swoje działanie. Promienie UVB są główną przyczyną oparzeń słonecznych, które zwiększają ryzyko zachorowania na najgroźniejszy nowotwór skóry – czerniaka.
Promienie UVC (100-280 nm) – nie docierają do powierzchni Ziemi, ponieważ są pochłaniane przez atmosferę ziemską; coraz częściej jednak pojawiają się opinie, że ich część może przenikać przez dziurę ozonową, co zwiększa ryzyko uszkodzeń DNA komórek skóry.
Dlaczego promienie UV są niebezpieczne nawet zimą?
Choć na pozór wydaje się to nielogiczne, promienie słoneczne są często bardziej niebezpieczne w zimie niż w lecie. Zimą nie doceniamy siły słońca i tracimy czujność. Poza tym:
- Latem skóra ma czas przyzwyczaić się do słońca i zbudować chociaż trochę naturalnej ochrony poprzez opaleniznę (produkcję melaniny). Zimą osoby o jasnych fototypach są praktycznie pozbawione ochrony przed promieniowaniem UV, a ich skóra może ulec poparzeniu dosłownie po kilkunastu minutach ekspozycji na mocne słońce.
- Zimno powoduje, że pieczenie słońca nie jest tak mocno odczuwalne. Często swędzenie lub delikatne pieczenie (pierwsza oznaka poparzenia) na twarzy lub dłoniach przypisujemy innym przyczynom, na przykład zimnu.
- Promienie UVA działają na naszą skórę cały czas – nawet w pochmurny dzień, przenikając przez szyby w biurze i okna w samochodzie. Dlatego jeśli chcesz chronić skórę przed szybszym fotostarzeniem, krem z filtrem powinien stać się podstawą twojej codziennej pielęgnacji.
- Zimą łatwiej ulec poparzeniom słonecznym w górach niż nad morzem. Im większa wysokość nad poziomem morza, tym mniejsza jest gęstość powietrza, a większa siła promieniowania słonecznego. Na każde 300 metrów wysokości intensywność promieniowania UV wzrasta o prawie 5%. Oznacza to, że na wysokości 1500 metrów jest ona o około 25% wyższa niż na poziomie morza.
- Działanie słońca jest potęgowane również przez śnieg i lód – promienie UV odbijają się bowiem od nich jak od lustra. Podczas jazdy na nartach intensywność promieniowania UV może wzrosnąć nawet o 90%.
Zasady zimowej ochrony przeciwsłonecznej
Jeśli wiesz, jak chronić skórę latem, bez problemu wdrożysz „zimowe” zasady codziennej pielęgnacji.
- Przed wyjściem z domu nałóż krem z filtrem przeciwsłonecznym. To wciąż najprostsza i najskuteczniejsza ochrona przeciwstarzeniowa. Wystarczy wybrać najbardziej odpowiedni faktor SPF (współczynnik ochrony przeciwsłonecznej). Jasne karnacje wymagają wysokiej ochrony SPF o wartości co najmniej 50, a dla fototypów ciemniejszych wystarczający będzie zwykle produkt z filtrem SPF 30 (wyższy, jeśli wybierasz się w góry na narty).
- Upewnij się jednak, że filtr przeciwsłoneczny ma szerokie spektrum działania, tzn. chroni zarówno przed promieniowaniem UVB, jak i UVA. Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej wszystkie kosmetyki sprzedawane w krajach UE powinny spełniać ten wymóg, ale warto się upewnić.
- Zawsze nakładaj krem co najmniej 30 minut przed ekspozycją na słońce. Możesz użyć lekki krem lub film ochronny (w formie emulsji idealnej pod makijaż), który nakłada się na codzienny krem, lub sięgnąć po bogaty w składniki pielęgnacyjne krem dzienny z wysokim filtrem – i takie bowiem produkty są dostępne na rynku.
- Jeśli masz skłonność do przebarwień lub pajączków, szukaj kremów z wysokim filtrem o dodatkowym działaniu prewencyjnym, przeznaczonych do skór z takimi problemami – ze składnikami rozjaśniającymi lub wzmacniającymi naczynkami. Zwykle kupisz je w aptekach.
- Jeśli przebywasz na słońcu, ponawiaj aplikację kremu z filtrem co dwie godziny, a jeśli jesteś wysoko w górach lub dookoła jest dużo śniegu odbijającego promienie – nawet częściej.
- Chroń oczy. Promienie UV mogą być bardzo szkodliwe dla zdrowia naszych oczu, zwłaszcza w obecności śniegu i lodu. Zawsze używaj okularów przeciwsłonecznych lub gogli narciarskich z odpowiednią ochroną UV. Mocne słońce może się przyczynić do problemów ze wzrokiem i zwiększać ryzyko wystąpienia czerniaka, np. na powiekach (a także na samym oku).
- Chroń usta. Usta są bardzo wrażliwe i szybko wykazują oznaki fotostarzenia, a długie przebywanie na słońcu może powodować powstawanie na nich zmarszczek, pęknięć i przebarwień. Szukaj pomadek z wysokim filtrem lub posmaruj usta kremem do twarzy.
- Zakryj głowę. Czapka nie tylko ochroni cię przed zimnem, ale także pomoże zapobiec oparzeniom słonecznym na skórze głowy i uszach. Nie zapomnij też o posmarowaniu karku!
- Pamiętaj, że filtry się nie sumują. Krem SPF 30 i podkład SPF 20 nie dadzą w sumie ochrony na poziomie SPF 50. Jednak, jeśli się malujesz, warto zabrać ze sobą podkład w kompakcie z wysokim filtrem (tego typu kosmetyki są dostępne w seriach „słonecznych”) – wtedy poprawiając make-up w ciągu dnia od razu dołożysz kolejną warstwę ochrony na skórę.
- Do codziennej pielęgnacji wprowadź też kosmetyki wzmacniające barierę hydrolipidową, które pozwolą naprawić fotouszkodzenia i w ten sposób zwiększą odporność skóry na czynniki zewnętrzne.
- Warto też włączyć antyoksydanty, bowiem promienie UV są silnym katalizatorem wolnych rodników, które prowadzą do głębokich uszkodzeń skóry i jej przyspieszonego starzenia. Krem bogaty w przeciwutleniacze (np. witaminę C) najlepiej stosować zarówno rano (aby stworzyć na skórze tarczę ochronną), jak i wieczorem (aby zniwelować skutki stresu oksydacyjnego).
